Stories

PAYSAGE DE LA HIGHVELD I

Posted on September 11, 2014 by Cape Rebel

by Herman Charles Bosman

During the past weeks I have been living on a farm on the Muldersdrift Road, thirteen miles out of town. A private bus passes the farm at about six o’clock in the morning, on the way to the city. At that hour it is still dark, and it is not always easy to distinguish, from the glare of their headlights, between the bus and the farm trucks carrying agricultural produce to market. Consequently, since there are no regular bus stops on the route, I have to describe the accepted hitchhiker’s arc with my thumb each time I see headlights. Sometimes, when I have signalled a lorry, and the vehicle happens to draw up, I get a lift as far as Newtown.

The fascination of driving along the country roads on the outskirts of Johannesburg in the early dawn has not yet begun to pall on me. And I have several times wondered why our South African artists don’t paint the early morning landscape more often. When the koppies and the valleys are swimming in mists. And plantations are dark masses with soft grey light behind them. And the blurred horisons are wrapped in theology. Instead of which, our painters almost invariably limit themselves to canvases of landscapes in the full glare of day or with flamboyant sunrise or sunset effects. Perhaps they leave that part of the day alone – that part of the day before the sky is red – because it is so much more difficult to catch those griseous tones, leaden and ashen-silver tints and neutral greens, and patches that are the colour of doves’ wings; it is not just anybody that can cover a canvas with different kinds of slatey greys and still not make the thing look like a night scene. It takes a real artist to paint a landscape in dun shades – and yet to reveal it as a world filled with morning’s clean light.

It is also difficult to get that particular part of the morning onto canvas because it is an effect that doesn’t stay very long. In about ten minutes’ time the sky is streaked with crimson and the magic of the grey light is gone, and you are left with the orthodox ‘Sunrise on the Veld’. Another reason why paintings of the misty pre-sunrise morning are rare in South African art is because it is hard for the South African artist to get up that early.

Posted in English

Paysage De La Hoëveld I

Posted on September 11, 2014 by Cape Rebel

deur Herman Charlse Bosman

 

Gedurende die afgelope paar weke het ek op ’n plaas naby die Muldersdrifpad, dertien myl van die stad af, gewoon. ’n Private bus het omtrent sesuur in die oggend verby die plaas op pad stad toe, daar verbygeloop. Daardie tyd in die oggend is dit nog donker, en dis nie altyd maklik om in die ligte van die voertuie te onderskei tussen ’n bus en die plaaslorries met hulle produkte op pad mark toe nie. Gevolglik, omdat daar nie die gewone busstoppe op die roete is nie, is dit vir my nodig om die aanvaarbare arm- en duimbeweging van ’n ryloper te gebruik elke keer wat ek die kopligte sien. Soms na ek ’n lorrie gesein het, en dit gebeur dat hy stilhou, laai hy my op en ry ek saam tot by Newtown.

Die fassinering om vroeg in die môre op die plaaspaaie in die buitewyke van Johannesburg te ry, het ek nog glad nie moeg van geword nie. En ek het verskeie kere gewonder hoekom ons Suid-Afrikaanse kunstenaars nie die vroeë oggend-landskap meermaal verf nie. Wanneer die koppies en valleie in die mistigheid sweef. En die plantasies is donker massas met sagte grys lig daaragter. En die verdoeselde horisonne is toegevou in teologie. In plaas daarvan, amper sonder uitsondering, beperk hulle hulself met skilderdoeke van landskappe waar die dag in volle glorie is of met flambojante opkomende of ondergange van die son. Miskien laat hulle daardie tyd van die dag met rus – daardie tyd voor die lug rooi is – want dit is baie moeiliker om daardie gryserige kleurtoon vas te vang. Loodkleurig en assilwer getint en nutrale groen en plek-plek die kleur van ’n duif se vlerke. Dis nie sommer enigeen wat op ’n skilderdoek verskillende soorte leiagtige greiskleure kan voortbring nie, en tog nie die ding laat lyk soos ’n nagtoneel nie. Dit verg ’n ware kunstenaar om ’n landskap in vaal kleure te verf – en om dit nogtans te openbaar as ’n wêreld vol van die oggend se skoon lug.

Dis ook moeilik om daardie besonderse deel van oggend op die skilderdoek vas te lê, want dit is ’n effek wat nie vir lank daar bly nie. Binne tien minute is die lug deurtrek met rooi strepe en die towerkrag van die vroeg-oggend is daarmee heen, en wat oorbly is die ortodokse “Sonsopkoms oor die Veld”. Nog ’n rede waarom skilderye van die mistige oggend voor sonop raar in Suid-Afrikaanse kuns is, is omdat die Suid-Afrikaanse kunstenaar dit moeilik vind om so vroeg op te staan.

 

 

Posted in Afrikaans

Marico Revisited I

Posted on September 04, 2014 by Cape Rebel

by Herman Charles Bosman

 

A month ago I revisited the Marico Bushveld, a district in the Transvaal to which I was sent, a long time ago, as a schoolteacher, and about which part of the country I have written, in the years that followed, a number of simple stories which I believe, in all modesty, are not without a certain degree of literary merit.

On the train that night on my way back to the Bushveld, I came across a soldier who said to me, ‘As soon as I’m out of this uniform, I’m going back to cattle-smuggling.’

These words thrilled me. A number of my stories have dealt with the time-honoured Marico custom of smuggling cattle across the frontier of the Bechuanaland Protectorate. So I asked whether cattle smuggling still went on. ‘More than ever,’ the soldier informed me. He looked out of the train window into the dark. ‘And I’ll tell you that at this moment, as I’m sitting here talking to you, there is somebody bringing in cattle through the wire.’

I was very glad to hear this. I was glad to find that the only part of my stories that could have dated had not done so. It is only things indirectly connected with economics that can change. Droughts and human nature don’t.

Next morning we were in Mafeking. Mafeking is outside the Transvaal. It is about twenty miles inside the borders of the Northern Cape. And to proceed to Ramoutsa, a native village in the Bechuanaland Protectorate which is the nearest point on the railway line to the part of the Groot Marico to which we wanted to go, we had first to get a permit from the immigration official in Mafeking. All this seemed very confusing, somehow. We merely wanted to travel from Johannesburg to an area in the north-western Transvaal, and in order to get there it turned out that we had first to cross into the Cape Province, and that from the Cape we had to travel through the Bechuanaland Protectorate, which is a Crown Colony, and which you can’t enter until an immigration official has first telephoned Pretoria about it.

We reached Ramoutsa late in the afternoon.

From there we travelled to the Marico by car. Within the hour we had crossed the border into the Transvaal. We were once more on Transvaal soil, for which we were, naturally, homesick, having been exiles in foreign parts from since early morning. So the moment we crossed the barbed-wire fence separating the Bechuanaland Protectorate from the Marico, we stopped the car and got out onto the veld. We said it was fine to set foot on Transvaal soil once more. And we also said that while it was a good thing to travel through foreign countries, which we had been doing since six o’clock that morning, and that foreign travel had a broadening effect on the mind, we were glad that our heads had not been turned by these experiences, and that we had not permitted ourselves to be influenced by alien modes of life and thought.

We travelled on through the bush over stony paths that were little more than tracks going in between the trees and underneath their branches, the thorns tearing at the windscreen and the hood of the car in the same way as they had done years ago, when I had first visited the Marico. I was glad to find that nothing had changed.

Dusk found us in the shadow of the Dwarsberge, not far from our destination, and we came across a spot on the veld that I recognised. It was one of the stations at which the bi-weekly Government lorry from Zeerust stopped on its way up towards the Limpopo. How the lorry-drivers knew that this place was a station, years ago, was through the presence of a large anthill, into the crest of which a pair of kudu antlers had been thrust. That spot had not changed. The anthill was still surmounted by what looked like that same pair of kudu horns. The station had not grown perceptibly in the intervening years. The only sign of progress was that, in addition to the horns on its summit, the anthill was further decorated with a rusty milk-can from which the bottom had been knocked out.

And so I arrived back in that part of the country to which the Transvaal Education Department in its wisdom had sent me years before. There is no other place I know that is so heavy with atmosphere, so strangely and darkly impregnated with that stuff of life that bears the authentic stamp of South Africa.

Posted in English

Marico Herbesoek II

Posted on September 04, 2014 by Cape Rebel

deur Herman Charles Bosman

 

Daar was kenmerke van die Marico-bosveld wat amper te bont was. Daardie gedeelte van die land was sedert die Anglo-Boereoorlog en die runderpes so te sê vervalle. Baie van die plase noord van die Dwarsberge was vir net ’n bietjie langer as tien jaar bewoon deur plaasboere wat van die Noord-Kaap en Wes-Transvaal die Marico binne getrek het. Dié plaasboere was ware Boere.

Daar word van my gesê dat ek ’n diepe insig het in die karakter van die Afrikaner wat op die platteland woon. Hierdie kennis het ek in die Marico opgedoen, waarnatoe ek gestuur was toe my gees nog die ontvanklikste vir indrukke was.

Dan was daar die bos. Doringbome. Withaak- en kameeldoringbome. Die kremetartboom. Swarthaak en blinkblaar en wag-’n-bietjie. Moepels en maroelas. Die songebakte vlaktes en die doringbome en Suid-Afrika. Bome is meer as plantegroei en meer as simbole en meer as flou sentimentaliteit. Dit nieteenstaande, wat die eikeboom en die esseboom en die sipres vir Europa is, so is die doringboom vir Suid-Afrika. En as lourier en mirt vir snoere en kranse is, so is dorings vir ’n kroon.

Die bos was bewoon deur koedoes en koeie en duikers en steenbokkies en osse en gemsbokke en donkies en af en toe luiperds. Daar was ook ribbokke in die kranse en groen en swart mambas, waaroor daar skrikaanjaende stories vertel is, en muile wat gebruik was om karre te trek, want dit was ’n ongesonde area vir perde. Oor muile is ook bloedstollende stories vertel.

Die sonsondergange in die Marico-bosveld is ongelooflike dinge, swaar gestreep soos tronktralies en flambojant soos Afrikane se komberse.

Dan was daar boorgate, honderde voete diep, waaruit water in droogtetye met die hand in beestrôe gepomp moes word. En daar was ’n Betchuana-hoofman wat eens op ’n slag in Londen was, waar hy in oudiënsie ontvang was deur Sy Majesteit George V, ’n vorige Engelse koning. En toe, onderweg van Buckingham paleis af, op ’n vraag van die Hoë Kommissaris oor watter vorm die gesprek aangeneem het, het hy, die Betchuana-hoofman, eenvoudig geantwoord: “Ons konings weet wat om te bespreek.”

Met geleenthede was daar besoeke van die Nederduitse Gereformeerde predikante. En ’n paar vergaderings van die Dwarsbergse Debatsvereniging. En daar was verskeie plaaslike vetes. Want, hoewel die bos oneindig ver uitgestrek het, en die plase myle ver van mekaar af was, het ek agtergekom dat die paadjies deur die doringbome nou was.

Dit was na hierdie gedeelte van die land, die noordelike omgewing van die Marico-bosveld, waar Transvaal ophou en die Betchuanalandse grens begin, waarheen ek, na die afwesigheid van baie jare, weer vir ’n kort besoekie teruggekeer het. En ek het ontdek wat ek al lankal moes geweet het, dat dit in die huidige is waar spoke ronddwaal, en dat die verlede nie vol spoke is nie. Die spoke is dit wat jy in jou binneste ronddra, in jou kop, soos jy drome onder jou arm dra.

En wanneer jy ou tonele herbesoek, is dit jouself soos jy in die verlede was, wat jy daar ontmoet. En as jy verlief is op jouself – soos almal op hulself verlief behoort te wees, want dit is net op dáárdie manier, soos Christus aangedui het, dat ’n mens sy medemens kan liefhê – dan is daar ’n soete droefheid in ’n ontmoeting van dié aard. Daar is ’n sagte melankolie van die skemerte, donker oë in gesigte wat bleek in vervoering boontoe kyk. En geure. En gedagtes soos sagte reën op ou grafstene.

Toe ek vir die eerste keer Marico toe gegaan het, was die moepels amper ryp. En toe ek jare later weer teruggekeer het, was dit om te vind dat die moepels in die Marico weer aan die ryp word was.

Posted in Afrikaans

Marico Revisited II

Posted on September 04, 2014 by Cape Rebel

by Herman Charles Bosman

 

There were features about the Marico Bushveld that were almost too gaudy. That part of the country had been practically derelict since the Anglo-Boer War and the rinderpest. Many of the farms north of the Dwarsberge had been occupied little more than ten years before by farmers who had trekked into the Marico from the Northern Cape and the Western Transvaal. The farmers there were real Boers.

I am told that I have a deep insight into the character of the Afrikaner who lives his life on the platteland. I acquired this knowledge in the Marico, where I was sent when my mind was most open to impressions.

Then there was the bush. Thorn-trees. Withaaks and kameeldorings. The kremetart-boom. Swarthaak and blinkblaar and wag-’n-bietjie. Moepels and maroelas. The sun-baked vlakte and the thorn tree and South Africa. Trees are more than vegetation and more than symbols and more than pallid sentimentality. Nevertheless, what the oak and the ash and the cypress are to Europe, the thorn-tree is to South Africa. And if laurel and myrtle and bay are for chaplet and wreath, thorns are for a crown.

The bush was populated with kudus and cows and duikers and steenbokkies and oxen and gemsbok and donkeys and occasional leopards. There were also ribbokke in the krantzes and green and brown mambas, of which hair-raising stories were told, and mules that were used to pull cars because it was an unhealthy area for horses. Mules were also used for telling hair-raising stories about.

And the sunsets in the Marico Bushveld are incredible things, heavily striped like prison bars and flamboyant like African blankets.

Then there were boreholes, hundreds of feet deep, from which water had to be pumped by hand into the cattle-troughs in times of drought. And there was a Bechuana chief who had once been to London, where he had been received in audience by His Majesty, George V, a former English king; and when, on departing from Buckingham Palace, he had been questioned by the High Commissioner as to what form the conversation had taken, he had replied, very simply, this Bechuana chief, ‘We kings know what to discuss.’

There were occasional visits from Dutch Reformed Church predikants. And a few meetings of the Dwarsberg Debatsvereniging. And there were several local feuds. For I was to find that while the bush was of infinite extent, and the farms very many miles apart, the paths through the thorn-trees were narrow.

It was to this part of the country, the northern section of the Marico Bushveld, where the Transvaal ends and the Bechuanaland Protectorate begins, that I returned for a brief visit after an absence of many years. And I found, what I should have known all along, of course, that it was the present that was haunted, and that the past was not full of ghosts. The phantoms are what you carry around with you, in your head, like you carry dreams under your arm.

And when you revisit old scenes it is yourself, as you were in the past, that you encounter, and if you are in love with yourself – as everybody should be in love with himself, since it is only in that way, as Christ pointed out, that a man can love his neighbour – then there is a sweet sadness in a meeting of this description. There is the gentle melancholy of the twilight, dark eyes in faces upturned in a trancelike pallor. And fragrances. And thoughts like soft rain falling on old tombstones.

When I first went to the Marico it was in that season when the moepels were nearly ripening. And when I returned, years later, it was to find that the moepels in the Marico were beginning to ripen again.

Posted in English

Marico Herbesoek I

Posted on August 30, 2014 by Cape Rebel


deur Herman Charles Bosman


’n Maand gelede het ek die Marico bosveld weer besoek. Dis ’n distrik in Transvaal waarheen ek ’n lang ruk gelede as ’n onderwyser gestuur was. In die jare wat gevolg het, het ek ’n aantal eenvoudige stories oor dié deel van die land geskryf wat ek glo, na my beskeie mening, nie sonder ’n sekere mate van literêre meriete is nie.

Daardie nag op die trein op pad terug Bosveld toe, het ek langs ’n soldaat gesit wat aan my gesê het: “So gou as ek nie meer hierdie uniform hoef aan te trek nie, gaan ek weer met beeste smokkel.”

Hierdie woorde het my met opwinding vervul. ’n Klomp van my stories het juis gegaan oor die aloue Marico gebruik om beeste oor die grens van die Bechuanalandse Protektoraat te smokkel. Ek het hom dus gevra of die smokkelry steeds plaasgevind het. “Meer as ooit,” het die soldaat my vraag beantwoord. Hy het deur die treinvenster na die donkerte buite gestaar. “En ek sê vir jou, soos ek op hierdie oomblik met jou sit en gesels, is daar iemand daar buite wat beeste deur die grensdraad inbring.”

Ek was baie bly om dit te hoor. Ek was bly dat die enigste gedeeltes van my stories wat verouderd kon geraak het, dit vrygespring het. Dis net dinge wat indirek met die ekonomie te doen het, wat kan verander. Nie so met droogtes en die menslike natuur nie.

Die volgende oggend was ons in Mafeking. Mafeking val buite Transvaal. Dis omtrent twintig myl binne die grense van die Noord-Kaap. En om Ramoutsa, ’n swart dorp in die Betchuanalandse Protektoraat, te besoek, moes ons eers ’n permit van die immigrasie-amptenaar in Mafeking verkry. Ramoutsa is die naaste punt langs die spoorlyn na daardie gedeelte van die Groot Marico waarheen ons van plan was om te gaan. Dit het alles op een of ander manier heel verwarrend gelyk. Ons wou maar net van Johannesburg na ’n area in die Noordwes-Transvaal gereis het, maar om daar te kon kom, moes ons eers die Kaap-provinsie binnegaan, en van daar af moes ons deur die Betchuanalandse Protektoraat, ’n kroonkolonie, reis. En die kroonkolonie kan jy nie binnegaan nie, voordat die immigrasie-beampte nie eers Pretoria gebel het nie.

Ons het Ramoutsa laat daardie middag eers bereik.

Van daar af het ons per motor Marico toe gery. Binne ’n uur het ons die grens oorgesteek en was ons weer in Transvaal. Ons was nou uiteindelik op Transvaalse grond, en natuurlik was ons vol verlange aangesien ons sedert vroeg daardie oggend al op vreemde plekke was. Op daardie oomblik dus, toe ons die doringdraadheining wat die Betchuanalandse Protektoraat van die Marico skei, oorgesteek het, het ons die kar gestop en die veld in gestap. Ons het gesê dit was lekker om jou voete weer op Transvaalse grondgebied te sit. Ons het ook gesê hoewel dit gaaf was om deur die buiteland te reis, wat ons sedert sesuur daardie oggend gedoen het, en dat buitelandse reise ’n verbreding van die gees is, was ons bly dat dié ervarings nie na ons koppe toe gegaan het nie, en dat ons nie toegelaat het dat ons deur uitlandige lewenswyses en filosofieë beïnvloed was nie.

Ons het deur die bos gery op klipperige paadjies wat nie veel meer as spore tussen die bome onder deur die takke was nie. Die dorings het teen die voorruit en die masjienkap gekrap op dieselfde manier as jare gelede toe ek vir die eerste keer die Marico besoek het. Ek was bly om te weet dat niks verander het nie.

Met sononder was ons in die skadu van die Dwarsberge, nie te ver weg van ons bestemming af nie, en ons het op ’n plek in die veld aangekom wat ek herken het. Dit was een van die busstoppe waar die twee-weeklikse regeringslorrie van Zeerust af op sy pad na die Limpopo toe, stilgehou het. Die lorriedrywers het jare gelede al geweet dit was ’n stilhouplek, want daar was ’n groot miershoop en bo-op was daar ’n koedoehoring ingedruk. Die plek het nie verander nie. Die miershoop was nog steeds bekroon met wat gelyk het na dieselfde koedoehorings. Die stilhouplek het deur die jare tussenin nie juis opmerklik ontwikkel nie. Die enigste teken van vooruitgang was, as ’n byvoeging tot die horings bo-op die hoop, die verdere verfraaiing van ’n geroeste melkkan waarvan die bodem uitgestamp was.

En so het teruggekeer na daardie deel van die land waarheen die Transvaalse Onderwysdepartement, in wat hulle goed geag het om te doen, my jare gelede gestuur het. Ek weet van geen ander plek nie waar die atmosfeer so gelade, so vreemd en donker deurdrenk is met daardie stof wat die outentieke stempel van Suid-Afrika dra.

Posted in Afrikaans

Ons Brandewyn

Posted on August 30, 2014 by Cape Rebel

Uit Polfyntjies vir die Proe
deur Dr. C. Louis Leipoldt

 

Ek kan my verstout om te sê dat ons beste wynbrandewyn met die allerbeste buitelandse soorte – selfs die befaamde Cognac-soorte, afkomstig uit die Charente-streek van Frankryk – kan wedywer, en daarvoor nie hoef terug te staan nie.

Daar word baie onsin uitgekraam oor “ou brandewyn”. ... In die praktyk is dit egter ondoenlik om brandewyn alte lank in die vat te laat bly; hy verasem, en ’n klein vaatjie brandewyn sal na tien jaar opgedroog wees. Dit is dus duidelik genoeg dat geen brandewyn ’n honderd jaar lank in ’n vat kan bly lê nie. Net so duidelik is dit dat ’n “Napoleon-brandewyn” van 1815 wat in ’n bottel bewaar is vandag nie beter is as wat hy destyds was nie, en ons het vandag brandewyn wat ontsaglik beter is as dié van destyds.

Die waarheid is dat stokou brandewyn byna ondrinkbaar is, omdat dit so deurtrek is met esters en vlugtige sure dat die mond en lippe verbrand. ’n Klein hoeveelheid van so ’n stokou brandewyn word gebruik om goeie, jonger soorte te sny; dit maak die jonger vogte lywiger en gee hulle ’n heerlike geur, nasmaak en olieagtigheid. Sulke byvoegsels moet egter uiters versigtig gebruik word; die “sny” van brandewyn is ’n saak vir die kundige kenner en dit is dus uitsluitend die werk van deskundiges verbonde aan die groot firmas.

Vir die gewone liefhebber is ’n goeie wynbrandewyn, so binne tien en twaalf jaar oud, net so lekker en smaaklik as ’n veel duurder soort wat met ’n stokou vog gesny is, hetsy dit ingevoer of inheems is. Ons het nou baie sulke goeie brandewynsoorte in die handel, en jy kan dit van enige wynhandelaar kry. Probeer die verskillende soorte. Gooi van elkeen ’n paar druppels in ’n droë wynkelkie – dit is glad nie nodig om ’n groot “brandewynbokaal” te gebruik nie – en keur elkeen eers met neus en tong. Verwarm die kelkie tussen jou hande om die vlugtige sure te laat verasem. Gee nie te veel ag aan die kleur nie; mits dit nie te donker is nie; meestal word die kleur gewysig deur byvoeging van gebrande suiker of so iets, wat eintlik nie die smaak veel beïnvloed nie. ’n Alte ligte kleur laat jou vermoed dat die brandewyn nie alte lank in eikevate gelê het nie, maar jou tong en verhemelte is ’n beter gids as jou oog. Proe nou die verwarmde vog; “voel” dit op jou tong en laat dit verder verwarm, sodat die agter-verhemelte die geur daarvan kan smaak. Probeer om te skat in hoeverre die smaak egaal, olieagtig, sonder “byt” maar tog met ’n aangename prikkel is. Sluk dit dan in en proe die nasmaak. Neem daarna ’n slukkie water en probeer die ander monster op dieselfde manier en oordeel na jou eie smaak watter een jy verkies.

Spuit nou ’n paar druppels sodawater in een van die kelkies en probeer weer. Kyk watter een van die verskillende monsters die mengselproef deurstaan. Die eersteklas soort sal dadelik sy goeie hoedanighede aan die mengsel meedeel; sy geurigheid word deur die koolsuurgas as ’t ware ontkiem; sy prikkelende smaak word in sekere mate versterk. Daarenteen sal jy, as jy ’n gevoelige smaak het, dadelik die slegter soort, dié met nog ’n klein bietjie van die vlugtige sure wat ’n goeie brandewyn aan die hout van die vat behoort af te gee, bespeur. ’n Klein veranderinkie in die bysmaak toon die teenwoordigheid van die sekondêre wyngees-soorte; selfs miskien ’n ietsie bitter is daar te bespeur. Vergelyk nou jou waarnemings na die mengselproef met dié wat jy opgedoen het toe jy die suiwer vog gesmaak het en maak jou keuse.

Die brandewyn wat jy die lekkerste vind, is die soort wat met jou die beste sal akkordeer. Moenie geïmponeer word deur etikette of advertensies nie; maak jou eie keuse volgens jou eie smaak. En behandel daarna jou keuse met liefde en verstand. Gebruik hom met matigheid, liefs na ’n goeie middag- of aandete, saam met of na die koffie, as jy hom in sy naakte reinheid wil inslurp. Anders, en weer in matigheid, met skoon bronwater, of, as jy verkies, met spuitwater. En op ’n koue winteraand, as die wind buite huil en jy daarvan oortuig is dat jou lammers veilig beskut in die kraal is, met warm water, ’n stukkie kaneel, ’n klontjie suiker en ’n skilfertjie suurlemoenskil as ’n warm drankie.

10 September 1943


    Posted in Afrikaans

    « Previous 1 54 55 56 57 58 61 Next »